ลูกถ้วยไฟฟ้า ภาษาอังกฤษเรียกว่า Insulators เป็นวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้รองรับสายไฟ เป็นลูกถ้วย เซรามิคปฏิบัติหน้าที่เป็นฉนวนรวมทั้งคุ้มครองป้องกันไม่ให้กระแสไฟรั่วลงดินหรือลัดวงจรลงดิน ด้วยเหตุว่าหากจำนวนกระแส ที่รั่วไหลมีเยอะๆ อุปกรณ์คุ้มครองที่ติดตั้ง ในระบบจำหน่ายก็จะตัดวงจรออก ทำให้การจ่ายกระแสไฟหยุดชะงัก ด้วยเหตุดังกล่าวลูกถ้วยก็เลยมีความสำคัญตราบเท่าที่ยังมีการจ่ายกำลังไฟฟ้าไปตามสายเหนือดิน (Over head line) อีกทั้งสายส่งแรงสูง (Transmission line) และสายระบบจำหน่าย (Distribution line)
Insulator เป็นวัสดุหรือชั้นของวัสดุที่มีความสามารถในการขัดขวางการไหลของกระแสไฟฟ้า หรือการนำไฟฟ้าผ่านไปอย่างมีประสิทธิภาพขณะที่ป้องกันการสัมผัสหรือความร้อนระหว่างตัวนำและวัสดุที่เป็นไฟฟ้าอนุญาตให้กระแสไฟฟ้าไหลผ่านได้ ฉนวนมักถูกนำมาใช้ในการควบคุมและป้องกันการไหลของกระแสไฟฟ้าในหลายที่ เพื่อป้องกันอุบัติเหตุและการชนกับตัวนำที่อาจทำให้เกิดความเสี่ยงต่อความปลอดภัย ฉนวนมีคุณสมบัติที่ทำให้เหมาะกับการใช้งานในสถานการณ์และอุตสาหกรรมต่าง ๆ ด้วย
1.ป้องกันการชนกับกระแสไฟฟ้า Insulator สามารถป้องกันการชนระหว่างตัวนำไฟฟ้าและวัสดุหรือสิ่งของอื่น ๆ ที่อาจเป็นตัวนำไฟฟ้าได้ ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงต่อความปลอดภัย
2.ควบคุมกระแสไฟฟ้า Insulator มีความสามารถในการควบคุมและจำกัดกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านไปในระบบไฟฟ้า ซึ่งมีประโยชน์ในการปรับแต่งแรงดันไฟฟ้าและรักษาความปลอดภัยในระบบ
3.ป้องกันความร้อน สามารถป้องกันการสร้างความร้อนจากกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านไป ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงต่ออุบัติเหตุและเสี่ยงต่อการชนกับวัสดุอื่น ๆ ที่อาจเสียหายจากความร้อน
4.ทนต่อสภาวะแวดล้อม Insulator มีความทนทานต่อสภาวะแวดล้อมเช่น น้ำ, ความชื้น, แสงแดด, และสารเคมีที่อาจทำให้วัสดุสึกตัวและหักล้าง
1.Insulators แบบกระเห็น (Porcelain Insulator) ทำจากเซรามิค มีลักษณะเป็นแก้วหรือกระเห็น ใช้สำหรับระบบไฟฟ้าสูงแรง.
2.Insulators แบบรูป (Composite Insulator) ทำจากวัสดุผสม เช่น แร่เสริมแบบไฟเบอร์กลาส มีความทนทานต่อสภาวะแวดล้อมสูง ใช้ในระบบไฟฟ้าสายต่ำแรง.
3.Insulators แบบยางซิลิโคน (Silicone Rubber Insulator) ทำจากยางซิลิโคน เป็นประเภทที่ทนต่อความร้อนและอนุภาคไฟฟ้าสูง ใช้ในระบบไฟฟ้าสายต่ำแรงและระบบสื่อสาร.
4.Insulators แบบแพร่งสัญญาณ (Insulating Tape) เป็นสายฉนวนและสายยางที่ใช้ในการควบคุมกระแสไฟฟ้าที่ต้องการฉนวนเพิ่มเติม.
Insulators มีบทบาทสำคัญในการควบคุมและปกป้องระบบไฟฟ้าและระบบการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย
1. ลูกถ้วยไฟฟ้าก้านตรง (Pin insulators)
2. ลูกถ้วยไฟฟ้าแขวน (Suspension insulators)
3. ลูกถ้วยไฟฟ้าฟอกไทพ์ (Fog type insulators)
4. ลูกถ้วยไฟฟ้าโพสท์ไทพ์ (Post type insulators)
5. ลูกถ้วยไฟฟ้าสำหรับสายยึดโยง (Strain insulators)
6. ลูกถ้วยไฟฟ้าลูกรอก (Spool insulators)
ที่มีใช้ในตอนนี้ส่วนมากจะเป็นพิกัด 22 รวมทั้ง 33 KV ตามมาตรฐาน EEI-NEMA ของประเทศสหรัฐอเมริกา เพราะเหตุว่าเหมาะสมกับ ลักษณะของอากาศในบ้านพวกเรา ลูกถ้วยที่ใช้กับแรงดันสูงจำเป็นต้องฉาบสารกึ่งตัวนำ (Semi-conductor) ไว้ที่บริเวณรองรับสายไฟ ที่อยู่ข้างบนของลูกถ้วย เพื่อคุ้มครองปกป้องไม่ให้เกิดคลื่นวิทยุไปก่อกวนระบบการสื่อสารที่อยู่ใกล้เคียง
มีลักษณะดังรูป โดยข้างบนและก็ข้างล่างของจานลูกถ้วยจะมีข้อต่อห่วงโลหะสำหรับเกี่ยวยึดกันเป็นชั้นๆร่างกายนำจะถูกยึดไว้ด้วย suspension clamp ลูกถ้วยห้อยสามารถใช้กับเสาต้น dead end เพื่อรับสายไฟที่มีแรงดึงสูง ปริมาณชั้นของลูกถ้วย ขึ้นกับระดับแรงดัน ยิ่งแรงดันสูงปริมาณชั้นก็ยิ่งมากมาย ในกรณีที่ลูกถ้วยชำรุดสามารถถอดเปลี่ยนเฉพาะตัวที่ชำรุดทรุดโทรมได้ นิยมใช้มากมายในระบบแรงสูง โดยกฟภ.ใช้ลูกถ้วยห้อย 2 ขนาดเป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง 6 แล้วก็ 10 นิ้ว มีทั้งยังแบบธรรมดาและแบบ anti - pollution
รูปร่างโดยปกติคล้ายกับลูกถ้วยก้านตรงแบบแรงสูงแต่มีครีบชั้นมากยิ่งกว่ารวมทั้งระยะสูงขึ้นยิ่งกว่า ลูกถ้วยประเภทนี้ดีไซน์ไว้ใช้ แถบริมหาดที่มีมลพิษไอเกลือจากทะเลสูงมากมาย และก็ปกป้องการเกิด flashover หรือกำเนิด leak ซึ่งลูกถ้วยก้านตรงทั่วๆไป ไม่สามารถที่จะปกป้องรอยเปื้อนเกลือเกาะตามลูกถ้วยได้ หากใช้ลูกถ้วยก้านตรงทั่วๆไปในรอบๆดังที่กล่าวถึงมาแล้วจะต้องทาครีบลูกถ้วย ด้วย silicon compound เพื่อคุ้มครองปกป้องคราบเปื้อนเกลือเกาะ แต่แรกเริ่มทุนจะสูงขึ้นมากยิ่งกว่าการใช้ลูกถ้วยขัดไทพ์
สำหรับการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคแล้วจะใช้ลูกถ้วยจำพวกนี้ไม่มากเท่าไรนักรวมทั้งส่วนมากใช้ที่ภาคใต้ รอบๆที่เป็นทางโค้งหรือทางแคบๆแทนการใช้ลูกถ้วยก้านตรงขนาด 33 KV. หรือลูกถ้วยห้อยเพราะเหตุว่ามีความปลอดภัยมากยิ่งกว่า การตำหนิดตั้งลูกถ้วยในระบบจัดจำหน่าย บางทีอาจเป็นแถวนอนหรือแนวดิ่งก็ได้ แม้กระนั้นโดยมากจัดตั้งในแนวยาวรวมทั้งกลับด้านซ้าย-ขวาของเสา โดยมี clamp ที่ด้านปลายลูกถ้วย เป็นตัวยึดสายไฟ
สายยึดโยงในระบบจัดจำหน่าย มีบทบาทรับแรงดึงของสายไฟที่มีต่อเสาไฟ เพื่อเสาอยู่ในภาวะสมดุล โดยสายยึดโยงนั้นใช้ลวดเหล็กตีเกลียวขนาดตามสมควรยึดกับเสาไฟด้วยสลัก เกลียวห่วงแบบปกติคนเดียว 45 องศา ประกอบที่จุดสำหรับทำสายยึดโยงที่ศีรษะเสา ส่วนปลายยึดกับห่วงรองก้านสมอบก แม้กระนั้นเนื่องจากว่าลวดเหล็กตีเกลียวจัดตั้งไว้สูง ใกล้กับสายไฟฟ้าแรงสูง ก็เลยควรมีฉนวนปกป้องกระแสรั่วไหลจากหัวเสาผ่านมาตามสายยึดโยง และก็บางทีอาจทำให้เป็นอันตรายต่อคนที่อยู่ใกล้เคียงหรือสัมผัสกับสายยึดโยง และก็เนื่องด้วยฉนวนนี้อยู่แนวเดียวกับสายยึดโยงซึ่งมีแรงดึงมากมาย ฉะนั้นฉนวนหรือลูกถ้วยสำหรับ สายยึดโยง ก็เลยควรจะมีความรู้ความเข้าใจสำหรับเพื่อการเป็นฉนวนที่ดีแล้วก็ทนแรงดึงหรือแรงกดได้สูงอีกด้วย แล้วก็ด้วยเหตุว่าสิ่งของชนิดกระเบื้องเคลือบจะทนแรงกดได้ดีมากยิ่งกว่าแรงดึงมากมาย ด้วยเหตุผลดังกล่าว ลูกถ้วยก็เลยถูกดีไซน์มาให้รับแรงยึดโยง ในลักษณะแรงกด
ใช้รองรับสายในระบบจำหน่ายแรงต่ำ มีลักษณะดังรูป ใช้ประกอบกับ rack โดยสายไฟจะพิงผ่านร่องกึ่งกลางของลูกถ้วย สามารถจัดตั้งได้อีกทั้งแนวขนานแล้วก็แนวดิ่งขึ้นกับภาวะของพื้นที่ที่จะจัดตั้ง
ตามมาตรฐานสินค้าอุตสาหกรรม ได้แบ่งการทดลองลูกถ้วยฉนวนออกเป็น 3 ชนิด เป็น
1) การทดลองเฉพาะแบบ (type test)
2) การทดลองรับประกัน (acceptance test)
3) การทดลองประจำ (routine test)
การทดลองเฉพาะแบบ คือ การทดลองเพื่อตรวจทานหรือพิสูจน์ว่าลักษณะการออกกางประสิทธิภาพ เป็นไปตามมาตรฐานระบุหรือเปล่า การทดลองเฉพาะแบบทางไฟฟ้ามี
a) การทดลองแรงดันกระแสไฟฟ้าตามผิวในภาวะแห้งรวมทั้งเปียกด้วยแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับความถี่ต่ำ
b) การทดลองแรงกดดันกระแสไฟฟ้าวาบไฟตามผิวอิมพัลส์วิกฤติด้วยแรงดันอิมพัลส์ขั้วบวกรวมทั้งขั้วลบ
c) การทดลองแรงกดดันกระแสไฟฟ้าก่อกวนคลื่นวิทยุ (radio influence voltage test = RIV)
จัดเป็นการทดลองแบบไม่ทำลาย เป็นการทดลองเพื่อหาประสิทธิภาพ ลูกถ้วย เมื่อใช้รองรับหรือยืดสายไฟฟ้าแรงสูง จะก่อให้กำเนิดความตึงเครียดสนามไฟฟ้าสูงรอบๆสายไฟพิงยึดติดกับลูกถ้วย หรือส่วนที่เป็นโลหะมีลูกถ้วย หากว่าความตึงเครียด
บริษัท สมาร์ท อีเล็คทริค จำกัด
65/29 หมู่ 5 ต.คลองมะเดื่อ อ.กระทุ่มแบน จ.สมุทรสาคร 74110
Tel. 034-406 222 Fax. 034-406 777
อีเมล์ smartelectric2008@gmail.com